Okres dojrzewania to czas, gdy z powodu znacznego wzrostu stężenia hormonów płciowych – estrogenów, progesteronu i testosteronu – w ciałach młodych osób zachodzi szereg zmian. Zmienia się sylwetka, skóra, pojawia się owłosienie w miejscach, w których wcześniej go nie było. U dziewczyn pojawia się miesiączka, a u chłopaków zachodzi mutacja i dochodzi do pierwszych polucji. U osób transpłciowych i interpłciowych też zachodzą procesy związane z dorastaniem.
Łatwo się w tym pogubić, więc poniżej przedstawiamy krótki przewodnik po zmianach zachodzących w okresie dojrzewania.
MÓZG
Zacznijmy od centrum dowodzenia. Z podwzgórza i przysadki mózgowej w odpowiednim momencie wysyłany jest sygnał do jąder i jajników, aby zaczęły produkować hormony płciowe. To właśnie one napędzają wszystkie zmiany w Twoim ciele i w Twojej psychice.
Twój zegar biologiczny może się nieco przestawić – możesz mieć więcej energii wieczorami, a gdy tylko pojawi się taka możliwość, będziesz wstawać później. Sen, chociaż wciąż niedoceniany, odgrywa ważną rolę w Twoim rozwoju psychicznym i regulacji gospodarki hormonalnej. Postaraj się zatem przesypiać przynajmniej 7-8 godzin w ciągu doby.
Okres dojrzewania to także czas, gdy kształtuje się nasza tożsamość i rozbudza seksualność. Część osób zaczyna się wtedy masturbować, co – o ile nie wpływa negatywnie na Twoje codzienne funkcjonowanie – jest całkowicie zdrowe i nieszkodliwe. Zarówno masturbacja, jak i jej brak są zupełnie normalne na tym etapie rozwoju.
SKÓRA
W okresie dorastania pod wpływem hormonów zwiększa się wydzielanie sebum, czyli natłuszczającej wydzieliny gruczołów łojowych, przez co skóra zaczyna się przetłuszczać i mogą pojawiać się na niej wypryski. Dotyczy to nie tylko skóry na twarzy, ale też tej na plecach czy ramionach.
Aby poradzić sobie ze zmianami trądzikowymi, możesz korzystać z odpowiednich kosmetyków (niekoniecznie do cery tłustej – możesz mieć cerę jednocześnie trądzikową i przesuszoną!). Jeśli problem jest nasilony, warto udać się do dermatologa. W aptece znajdziesz preparaty przeznaczone do leczenia trądziku. Zwróć się do farmaceuty, który na pewno doradzi Ci, co wybrać.
Pryszczy nie należy wyciskać, gdyż powoduje to rozwój infekcji oraz powstawanie trwałych blizn. Możesz także udać się do kosmetyczki. Z jej usług coraz częściej korzystają nie tylko kobiety, ale i mężczyźni. Pamiętaj, że na stan Twojej skóry wpływa nie tylko higiena i pielęgnacja, ale też na przykład dieta.
OWŁOSIENIE
Zmiany w Twoim ciele dotyczą też owłosienia. W okresie dorastania pojawiają się włosy łonowe i włosy pod pachami. Zwiększa się owłosienie rąk i nóg. U chłopaków pojawia się zarost na twarzy, a czasem także owłosienie na klatce piersiowej, brzuchu czy pośladkach. To, czy zdecydujesz się na golenie, depilację lub pozostawienie włosów, zależy tylko od Twoich preferencji!
ZWIĘKSZONA POTLIWOŚĆ
Rozwój gruczołów potowych w okresie dorastania powoduje, że pocimy się dużo bardziej niż w dzieciństwie. Warto wtedy sięgnąć po antyperspiranty czy dezodoranty dostępne w drogeriach i aptekach. Podstawą jest jednak zachowanie podstawowych zasad higieny, czyli codzienne kąpiele lub prysznice. Pomocne będzie też noszenie ubrań i bielizny z naturalnych tkanin, takich jak bawełna, które są przewiewne i pozwalają skórze oddychać.
ZMIANA GŁOSU
U chłopaków pod wpływem testosteronu dochodzi do mutacji, czyli zmiany brzmienia głosu. Proces ten może początkowo przebiegać nieregularnie (na przykład Twój głos może się nagle zmienić w ciągu jednej wypowiedzi), ale z czasem wszystko się unormuje. Głos dziewczyn także się zmienia, jednak w mniej gwałtowny sposób.
ŻEŃSKIE NARZĄDY PŁCIOWE
Najważniejsze zmiany w ciele dorastającej dziewczyny zachodzą wewnątrz jej organizmu. To wtedy jajniki uwalniają pierwsze komórki jajowe w procesie owulacji. Błona śluzowa macicy zaczyna się regularnie rozrastać i złuszczać, wydostając się z organizmu w trakcie krwawienia miesiączkowego. Procesy te zachodzą cyklicznie, ale na początku mogą być dosyć nieregularne.
Zanim wystąpi miesiączka, pojawia się wydzielina z pochwy. Jej konsystencja zmienia się w zależności od fazy cyklu, więc obserwowanie jej pomoże Ci w poznawaniu tego, jak działa Twój organizm. Zmiana zabarwienia czy zapachu wydzieliny może świadczyć o infekcji, więc jeśli zauważy się takie objawy, warto wybrać się do lekarza.
Jeśli do 16. roku życia nie wystąpiła u Ciebie pierwsza miesiączka, warto skonsultować się z ginekologiem.
W okresie dorastania powiększają się i zmieniają wargi sromowe.
MĘSKIE NARZĄDY PŁCIOWE
W okresie dojrzewania rośnie penis i – o ile wcześniej tak nie było – da się z niego całkowicie odciągnąć napletek. Jest to istotne ze względów higienicznych, gdyż pod napletkiem zbiera się wydzielina, tzw. mastka, którą należy regularnie usuwać.
Powiększają się również jądra, a moszna, czyli skórny worek, w którym się znajdują, staje się luźniejsza i opada. Jedno jądro zazwyczaj jest położone nieco niżej niż drugie. Jedną z funkcji jąder jest produkcja plemników, które razem z płynem wytwarzanym w gruczole krokowym i pęcherzykach nasiennych tworzy nasienie, czyli spermę. Sperma musi regularnie opuszczać ciało. Jeśli nie odbywa się to podczas seksu lub masturbacji, dochodzi do polucji w trakcie snu. Jest to zupełnie normalne zjawisko.
W wieku nastoletnim pojawiają się także częste wzwody, nie zawsze pod wpływem bodźców seksualnych. Erekcja może występować również w trakcie snu i po przebudzeniu, a czasem na przykład w sytuacjach stresowych.
SYLWETKA
Sylwetka u nastolatków zmienia się na bardziej charakterystyczną dla danej płci.
U dziewczyn zaczynają rosnąć piersi. Jeśli chcesz, możesz zacząć nosić stanik. W wielu sklepach z bielizną dostępna jest usługa brafittingu, czyli profesjonalnego dobrania biustonosza w odpowiednim rozmiarze i o odpowiednim kroju.
Warto pamiętać, że Twój biust będzie zmieniał się w trakcie życia w zależności od Twojej wagi, ciąży czy okresu karmienia piersią. Piersi mogą też różnić się wielkością.
Gwałtowny wzrost niektórych części ciała może powodować powstawanie na skórze rozstępów.
RÓŻNORODNOŚĆ
Jesteśmy różni i każdy rozwija się w swoim tempie. Zależy to głównie od czynników genetycznych, co oznacza, że pierwsze oznaki dojrzewania wystąpią u Ciebie prawdopodobnie w wieku, w którym wystąpiły u Twoich rodziców czy dziadków.
Pamiętaj także, że tak jak każdy z nas ma inny kształt nosa, ust czy dłoni, różnią się nasze narządy płciowe i ich funkcjonowanie. Możesz mieć mniej lub bardziej obfite miesiączki niż Twoje koleżanki, mniejsze lub większe od nich piersi. Możesz mieć większego lub mniejszego penisa niż Twoi koledzy. Twoje owłosienie może być jaśniejsze lub ciemniejsze. Jesteśmy różnorodni – i świetnie!
Bibliografia:
1. „Nowe wychowanie seksualne”, Agnieszka Stein, wyd. Mamania
2. „SEXEDPL. Rozmowy Anji Rubik o dojrzewaniu, miłości i seksie”, wyd. W.A.B
3. „Radości z kobiecości”, Nina Brochmann i Ellen Støkken Dahl (tłum. Karolina Drozdowska i Małgorzata Rost), wyd. Sonia Draga
4. „Dlaczego śpimy. Odkrywanie potęgi snu i marzeń sennych”, Matthew Walker (tłum. Jacek Konieczny), wyd. Marginesy
5. „Jak dojrzewać i nie zwariować – poradnik dla młodzieży”, Grupa Ponton
Czesc, Już nie raz o tym czytałem o genach, dziedziczeniu od ojca zarostu, rozmiaru penisa:) che, czy to prawda? ze bede mial zarost, penisa jak u ojca, czy to jakiś mit? Akurat jestem w tym wieku dojrzewania mam 14lat iii z opisanego mam tylko wzwod, bez problemu mogę zsunąć napletek.. Aa nie mam zadnego zarostu intymnego,pachami, ani polucji czy to prawidłowe dojrzewanie? i jeszcze takie pytanie czy juz jestem plodny? mm i w ogole kiedy chlopak staje sie plodny? wiem ze ten okres dojrzewania zaczyna sie cos tam w wieku 12-14lat, czy w tym wieku juz można zapłodnić?
Cześć! Geny odgrywają ważną rolę w tym, jak dana osoba będzie wyglądać, gdy dorośnie, ale nie jest tak, że syn wygląda dokładnie tak jak ojciec. Pomyśl o dorosłych ojcach i synach, których znasz – nie wyglądają przecież tak samo. Każdy człowiek to mieszkanka genów swoich przodków, więc tylko na podstawie wyglądu ojca nie jesteśmy w stanie określić, jak będzie wyglądał syn. Co do Twojego pytania o „prawidłowe dojrzewanie”, warto wiedzieć, że każdy dojrzewa we własnym tempie. To, że Ty jako 14-latek nie masz zarostu, a np. Twoi koledzy już mają, nie jest niczym niepokojącym. Jeśli natomiast chodzi o płodność, to tak, nastoletni chłopcy są potencjalnie płodni – zaczynają być płodni, gdy ich jądra są zdolne do produkcji spermy. U każdej osoby ten wiek będzie jednak inny.
Cześć
Mam problem z owłosieniem a dokładnie owłosieniem na nogach. Chodzi o to, że skończyłem już 17 lat i mam tylko drobne włoski. Wszyscy moi koledzy nie mają takich problemów i martwie się ze może byc że mną coś nie tak. Czy mam się czym martwić?
Cześć! Nie musisz się tym martwić, każdy dojrzewa we własnym tempie i ma różne typy owłosienia. Nie wszystkie osoby mają wyraźne owłosienie na nogach.
Czesć, takie pytanko:) A czy obrzezany penis wymaga dodatkowej higieny? z napletkiem już jasne wszedzie o tym piszą.. a jak dbac bez napletka? od małego nie mam tego napletka.. mam wszystko na odwrot:) nawet w stanie spoczynku żołądź całkowicie widoczna 🙂 Nie mam żadnych problemów ze zdrowiem, mam zarost, mialem polucje
Cześć! Czy dobrze rozumiem, że masz usunięty napletek? Jeśli tak, to nie ma specjalnych zasad higieny. Jeśli jednak nie miałeś nigdy takiej operacji, a nie możesz odsunąć napletka, to warto skonsultować to z lekarzem, bo może to być związane ze stulejką.
Miałem zabieg obrzezania w wieku 4 lat, mialem problem z oddawaniem moczu miałem zweżony napletek, Od tych czas nie mam żadnego napletka
Dzien dobry, Mam takie pytanie dotyczące napletka i stulejki, Poniewaz juz sam nie wiem do kogo mam zwrócić się o pomóc i czy to w ogóle stulejka?.., A gdy powiedziałem o tym mamie ..(mam tylko mame), nakrzyczała i powiedziała abym tam nic nie ruszał i nie wyrabiał czegos, nawet nie wiem o czym pomyslała i jakie ma przedstawienie,,. I tak zacznę od tego ze mam 15lat a mój napletek schodzi tylko w spoczynku, a gdy probuje ściągnąć napletk podczas wzwodu to w ogóle nic mi nie schodzi, widze tylko dziurke i koniec.. boli nie odczuwam, podczas kąpieli dbam o higiene, dokladnie umywam, i na pewno wiem ze wszystko jeszcze sie zmieni, jeszcze napewno dojrzewam. Tylko problem ze nie wiem co mam robic i kogo słuchać, moja mama powiedziała abym tam nic nie ruszał .. Nie będę więcej pytał o nic
Cześć! Przykro mi, że mama tak zareagowała. Trudno udzielić odpowiedzi na takie pytanie przez internet. Jeśli ta sprawa Cię niepokoi, warto poszukać jeszcze pomocy u zaufanej osoby dorosłej. Może mógłbyś na przykład porozmawiać o tym ze szkolną pielęgniarką?
A czy to choc znaczy stulejka? i czym to grozi jezeli napletek nie schodzi w czasie wzwodu, a tylko w spoczynku?
O stulejce możesz przeczytać tutaj: https://ponton.org.pl/cialo/stulejka/. Stulejka utrudnia prawidłową higienę i uprawianie seksu. Może powodować ból.