„Odpowiedz mi!”, czyli o co Twoje dziecko może Cię zapytać. Znienacka

Dzieci pytają. Taka jest ich natura – chcą wiedzieć jak najwięcej i ciekawi je wszystko. Także – a może nawet bardziej – to, co związane z seksualnością. Bo jest to temat owiany lekką tajemnicą i wywołującą rumieńce. Jeśli wydaje Ci się, że Twoje dzieci o seks nie pytają, są tylko dwie opcje: albo nie zapytały jeszcze, albo nie zapytały Ciebie. Oczywiście treść pytań jest różna, rozmaite są sprawy najbardziej interesujące. „Odpowiedz mi!” to przegląd tych najpilniejszych pytań wraz z odpowiedziami. Bez tabu, bez owijania w bawełnę, z lekkim humorem, ale konkretnie.

99 pytań

„Odpowiedz mi!” to kolejna (po „Intymnym życiu zwierząt”) pozycja duetu Kathariny von der Gathen, niemieckiej edukatorki seksualnej, i Anke Kuhl, ilustratorki. Kolejna, która z dystansem (ale nie ignorancją) podchodzi do spraw, o których niektórzy woleliby milczeć. Książka zawiera 99 autentycznych pytań zadanych w trakcie zajęć prowadzonych przez Katharinę z dziećmi i nastolatkami. Na uwagę zasługuje na pewno ciekawe wydanie książki – w formie otwieranego od góry notatnika. Każde pytanie zapisane jest odręcznie na kartce i okraszone zabawnym obrazkiem. Osobiście bardzo podoba mi się estetyka tych niedużych ilustracji – często są to jednoobrazkowe skecze same w sobie. Jednak badania terenowe nad książką pokazały, że nie wszyscy (w tej grupie zarówno młodzi, jak i starsi) są do nich tak entuzjastycznie nastawieni. Fakt – są dosyć specyficzne. O ile w przypadku poprzedniej książki ta specyfika dodawała uroku narysowanym zwierzętom, o tyle w przypadku naszkicowanych postaci ludzkich mogą się one ocierać o groteskowość. Niemniej na pewno dodają trochę luzu do tych „poważnych” i „dorosłych tematów”.

Krótko, zwięźle, merytorycznie

Przyjrzyjmy się jednak meritum, czyli treści pytań. Na pewno warto tu podkreślić szeroki ich przekrój – dotykamy zarówno samego seksu i seksualności ludzkiej, jak i cielesności, dojrzewania, rozmnażania czy po prostu zakochania. Odpowiedzi pisane są z szacunkiem do każdego pojedynczego człowieka oraz zgodnie z obowiązującą wiedzą medyczną. W kilku miejscach podkreśla się, że w obszarze naszego ciała nikt nie ma prawa nas do niczego zmuszać i zawsze możemy odmówić, jeśli ktoś proponuje nam coś, na co nie mamy ochoty. To ważny przekaz, zarówno dla młodszych dzieci, jak i starszych nastolatków. Nasze potrzeby i nasze ciała są ważne i mamy prawo domagać się, by je szanować – to coś, o czym rzadko mamy okazję uczyć się i rozmawiać. Czytając tę pozycję z perspektywy edukatorki seksualnej, miałam oczywiście ochotę przy większości pytań coś dodać, doprecyzować, rozwinąć. Myślę jednak, że ta krótka forma odpowiedzi stanowi dużą zaletę książki. Nie jest to przecież podręcznik do WDŻ, a jedynie lektura uzupełniająca (choć na pewno warta polecenia), stąd konkretne i nierozwlekłe odpowiedzi są dla młodych ludzi raczej zachętą do przeczytania. Pytań nie trzeba też przechodzić po kolei – można czytać na wyrywki i sprawdzi się to równie dobrze.

Czego brakuje

W pytaniu o miesiączkę (20) zdecydowanie zabrakło choćby wymienienia kubeczków menstruacyjnych i wielorazowych podpasek. Pojawiają się klasycznie tampony i podpaski, fakt. Jednak myślę, że właśnie najmłodsze czytelniczki można by zainteresować alternatywnymi metodami higienicznymi – po to, by nie musiały ich z zaskoczeniem odkrywać po latach. W kilku pytaniach pojawia się też nawiązanie do seksu uprawianego przez rodziców (np. że to zabawne, kiedy dzieci go zobaczą, albo że dorośli uprawiają seks, kiedy dzieci nie ma w domu). To na pewno ważna informacja, a jednak jakoś zawęża horyzont osób uprawiających seks do osób posiadających dzieci. Domyślam się, że nie o to autorce chodziło. Brakuje jednak (szczególnie przy pytaniu o to, kiedy uprawia się seks (42), uwzględnienia perspektywy osób innych niż rodzice).

Pytania nie takie “trudne”

Te drobne uwagi nie psują odbioru całości książki, która wydaje mi się bardzo wartościową pozycją. Zarówno dla młodych ludzi jak i ich rodziców. To bowiem bardzo zgrabne kompendium wiedzy o tym, jak można odpowiadać na „trudne” pytania. Być może niektórzy rodzice z jej pomocą sami będą chcieli poszerzyć wiedzę swoich pociech – czytając razem lub opowiadając własnymi słowami. W tym miejscu warto też uprzedzić zestresowanych ojców, matki czy opiekunów/ki – kategoria wiekowa, do której została zakwalifikowana książka, to 10+. Na pewno zdarzą się młodsze egzemplarze, dla których będzie ona interesująca. Choć zdarzą się też dziesięcio- czy jedenastolatki, które nie będą zainteresowane całością. Zachęcam, żeby iść za dzieckiem i pozwolić mu czytać we własnym tempie. Na pewno też można do książki wielokrotnie wracać, za każdym razem sięgając po inne treści.

Tytuł oryginalny: Klär mich auf: 101 echte Kinderfragen rund um ein aufregendes Thema
Tekst: Katharina von der Gathen
Ilustracje: Anke Kuhl
Tłumaczenie: Anna Magdziarz
Wydawnictwo Dwie Siostry
Warszawa 2018

Autorka: Agata Kozłowska