Prawo

Polskie prawo jest jednym z najbardziej restrykcyjnych w Europie i na świecie.

27 stycznia 2021 opublikowany został wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który zakazał – legalnej do tej pory – aborcji ze względu na uszkodzenia płodu. Oznacza to, że od tej pory przerwanie ciąży, zgodnie z Ustawą o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z dnia 7 stycznia 1993 roku, jest legalne w dwóch przypadkach:

  • gdy do ciąży doszło w wyniku czynu zabronionego (np. gwałtu lub stosunku kazirodczego) – do 12 tygodnia ciąży;
  • gdy zdrowie lub życie osoby ciężarnej jest zagrożone – na każdym etapie ciąży.

Do przerwania ciąży niezbędna jest pisemna zgoda osoby ciężarnej – jeżeli sytuacja dotyczy osoby małoletniej lub ubezwłasnowolnionej, taką zgodę podpisuje także opiekun prawny, a w przypadku osoby poniżej 13 roku życia – sąd opiekuńczy. Jeżeli do ciąży doszło w wyniku czynu zabronionego, potrzebne będzie także zaświadczenie od prokuratora. 

Zabieg przerwania ciąży jest finansowany ze środków publicznych (osoba przerywająca ciążę nie musi za niego płacić).

Ustawa nie zawiera opisu procedury, którą powinna zostać objęta osoba chcąca usunąć ciążę (czyli nie istnieją jednolite „standardy opieki okołoaborcyjnej”). Zazwyczaj ciążę terminuje się poprzez podanie tabletek wywołujących poronienie lub poprzez zabieg wyczyszczenia zawartości macicy (tzw. łyżeczkowanie) wykonywany przez ginekologa/ginekolożkę w znieczuleniu. 

Co ważne, w Polsce karane jest jedynie „pomocnictwo” w dostępie do zabiegu, np. zamówienie tabletek dla innej osoby. Osoba przerywająca własną ciążę nie podlega karze – ani w przypadku zamówienia (na własny użytek!) tabletek poronnych, ani wyjechania do zagranicznej kliniki.

Samopomoc aborcyjna

Nawet przed zaostrzeniem przepisów antyaborcyjnych przez Trybunał Konstytucyjny ustawa uznawana była za kontrowersyjną. Na przestrzeni lat podejmowano liczne próby zmiany prawa – zarówno zaostrzenia przepisów, jak również ich liberalizacji. 

Po publikacji wyroku Trybunały Konstytucyjnego powstał kolektyw Aborcja Bez Granic, który pomaga w zorganizowaniu aborcji, informując o możliwości zamówienia tabletek lub pomagając zorganizować wyjazd za granicę. Z kolei Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, najstarsza w Polsce organizacja walcząca o dostęp do pełni praw reprodukcyjnych (w tym właśnie bezpiecznej aborcji), przygotowała przegląd możliwości przerwania własnej ciąży – do przeczytania tutaj. Kolektyw Dzień Po, dostarczający antykoncepcję awaryjną, przygotował także zin „Samopomoc i DIY. Opór i oddolne strategie odzyskiwania kontroli nad własną płodnością oraz zdrowiem seksualnym” dostępny do pobrania w formacie PDF na stronie Aborcyjnego Dream Teamu

Klauzula sumienia

W polskim prawie funkcjonuje pojęcie „klauzuli sumienia”. Wprowadza je artykuł 39 Ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, w którym wyjaśnione jest, że lekarz/lekarka ma prawo odmówić świadczenia zdrowotnego (np. przeprowadzenia zabiegu aborcji), ale ma obowiązek:

  • uzasadnić swoją decyzję na piśmie;
  • wskazać lekarza/lekarkę/jednostkę medyczną (np. szpital), które takiego świadczenia udzielą;
  • powiadomić o swojej decyzji przełożonego/przełożoną.

Klauzula sumienia nie obejmuje wystawiania recept na antykoncepcję. Nie dotyczy także aptekarzy, fizjoterapeutów, ratowników medycznych ani innych przedstawicieli/ek zawodów medycznych!

W związku z funkcjonowaniem „klauzuli sumienia” w Polskim prawie często zdarza się, że aborcji nie wykonuje się, mimo że spełniona jest przynajmniej jedna przesłanka zawarta w ustawie. W sytuacji odmowy udzielenia świadczenia należy żądać egzekwowania swoich praw, czyli wydania odmowy na piśmie, a także wskazania miejsca lub osoby, która wykona zabieg.

W związku z silnie zakorzenionymi w Polsce stereotypami dotyczącymi przemocy seksualnej (żeby przeczytać więcej o przemocy seksualnej, kliknij tutaj) nieraz trudno jest udowodnić, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (jest to niemożliwe, jeżeli czyn nie został zgłoszony organom ścigania). Zdarza się także, że szpitale decydują się na odmówienie świadczenia zdrowotnego w postaci przeprowadzenia legalnej aborcji mimo zaistnienia przesłanek opisanych w ustawie. Pomocy w takich przypadkach udziela Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny.

 

7.07.2018 [aktualizacja 13.09.2021]

 

Źródła:

„Dzień dobry, chciałabym przerwać ciążę…”, Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Warszawa, 2016

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. 1997, nr 28, poz. 152)

Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U. 1993, nr 17, poz. 78)

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 r. sygn. akt K 1/20  

0 komentarzy:

Dodaj komentarz

Chcesz się przyłączyć do dyskusji?
Feel free to contribute!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *