Sterylizacja

Co to?

Podwiązanie jajowodów, inaczej sterylizacja, to chirurgiczna metoda antykoncepcji. Jest to zabieg wykonywany w celu permanentnego zapobiegania ciąży. Podwiązanie jajowodów nie chroni przed zakażeniem chorobą przenoszoną drogą płciową.

Na jakiej zasadzie działa?

Dla prawidłowego zrozumienia zabiegu podwiązania jajowodów konieczne jest przypomnienie znaczenia procesu owulacji. Owulacja, inaczej jajeczkowanie, to etap cyklu menstruacyjnego, w którym dochodzi do uwolnienia z pęcherzyka jajnikowego dojrzałej komórki jajowej, która następnie przemieszcza się do jajowodu. Aby doszło do zapłodnienia, musi dojść do połączenia dwóch gamet, czyli komórek rozrodczych. Gdy plemnik połączy się z komórką jajową, można mówić o zapłodnieniu. Podwiązanie jajowodów polega na trwałym zablokowaniu drożności jajowodów, czyli dwóch kanalików, którymi transportowane są komórki jajowe z jajników do macicy. Po zabiegu plemniki nie mogą dostać się do komórki jajowej, co sprawia, że nie dochodzi do zapłodnienia. Podwiązanie jajowodów pozbawia osobę możliwości zajścia w ciążę; nie oznacza to jednak, że zatrzymany zostaje cały cykl menstruacyjny.

Na czym polega zabieg?

Najmniej inwazyjną metodą sterylizacji jest umieszczenie w jajowodzie specjalnej spirali, która przez trzy kolejne cykle obrasta tkanką, aby ostatecznie zamknąć drożność jajowodów. O skuteczności tej metody można mówić dopiero po trzech miesiącach od zabiegu, dlatego ważne jest, aby w tym czasie zabezpieczać się dodatkowymi metodami, np. prezerwatywą. 

Jajowody można też podwiązać laparoskopowo. Stosuje się w tym celu specjalne klipsy (najczęściej tytanowe) zakładane na jajowody lub przeprowadza się koagulację jajowodu, w wyniku której ściany jajowodu obkurczają się i tracą drożność.

Często zabieg podwiązania jajowodów wykonywany jest za pomocą laparotomii, czyli przy otwartej jamie brzusznej. W zależności od metody podczas zabiegu podwiązania jajowodów otrzymuje się znieczulenie miejscowe lub ogólne.

Gdzie wykonać zabieg?

W Polsce wykonanie tego zabiegu „na życzenie” jest niezgodne z prawem. Jest to, zgodnie z polską literą prawa, nieodwracalne ubezpłodnienie, co z kolei podlega art. 156 Kodeksu Karnego. Podwiązanie jajowodów jest możliwe jedynie w sytuacji, gdy ewentualna ciąża może zagrażać życiu lub zdrowiu danej osoby. Legalne wykonanie tego zabiegu jest więc możliwe poza granicami kraju.

Jaka skuteczność?

Jest to jedna z najskuteczniejszych form zapobiegania ciąży. Poprawnie wykonany zabieg podwiązania jajowodów zapewnia skuteczność w 99%. Podwiązanie jajowodów jest zabiegiem najczęściej nieodwracalnym. Wskazuje się, że próby odwrócenia skutków podwiązania jajowodów kończą się powodzeniem zaledwie w 30%. Istnieje możliwość zajścia w ciążę po podwiązaniu jajowodów dzięki metodzie in vitro.

Jakie skutki uboczne?

Sterylizacja jest zabiegiem bezpiecznym. Większość niepożądanych efektów pojawia się w związku z przeprowadzeniem samej operacji. Podwiązanie jajowodów (jak każdy inny zabieg chirurgicznego) niesie za sobą pewne ryzyko, np. krwotoku wewnętrznego, infekcji, reakcji na podane znieczulenie. W badaniach dotyczących ciąży pozamacicznej wśród częstych przyczyn jej występowania wskazuje się właśnie podwiązanie jajowodów. Każda metoda antykoncepcji wymaga szerokiego omówienia z lekarzem. Dlatego też ważne jest, aby upewnić się, czy zabieg został przeprowadzony poprawnie, zanim zrezygnuje się z innych metod antykoncepcji. 

Plusy i minusy

Plusy:

• Jest najbardziej skuteczną metodą antykoncepcji.
• Poprawnie wykonany zabieg zapewnia permanentną ochronę przed niechcianą ciążą.
• Nie wpływa na gospodarkę hormonalną organizmu.
• Nie ma wpływu na popęd seksualny ani odczucia fizyczne podczas stosunku.

Minusy:

• Zabieg podwiązania jajowodów „na życzenie” jest nielegalny w Polsce.
• Jest nieodwracalny (zaledwie 30% prób odwrócenia skutków zabiegu kończy się powodzeniem).
• Nie chroni przed zakażeniem chorobami przenoszonymi drogą płciową.
• Po zabiegu istnieje ryzyko ciąży pozamacicznej.
• Zabieg jest kosztowny.

Stan wiedzy na 22.02.2019 r.

Źródła:

https://www.plannedparenthood.org/learn/birth-control/sterilization

https://www.nhs.uk/conditions/contraception/female-sterilisation/

https://dimedic.eu/pl/wiedza/podwiazanie-jajowodow-czy-ta-metoda-antykoncepcyjna-jest-nieodwracalna

https://www.reprofit.cz/en/gynaecology/female-sterilization/

https://mamadu.pl/135701,sterylizacja-w-polsce-jest-nielegalna-kobiety-musza-jezdzic-za-granice