HPV – wirus brodawczaka ludzkiego

Co to jest HPV?

HPV, czyli wirusy brodawczaka ludzkiego (ang. human papillomavirus) to grupa około 125 typów małych wirusów zawierających materiał genetyczny w postaci DNA.  Jest to prawdopodobnie najbardziej rozpowszechniony gatunek wirusa przenoszonego drogą płciową.

Typy i grupy wirusów HPV

Wyróżniamy kilka grup tych wirusów. Wszystkie wykazują tropizm do naskórka i błon śluzowych – oznacza to, że do zakażenia nim dochodzi poprzez te tkanki, najczęściej podczas stosunków seksualnych.

Około 30-40 typów to wirusy anogenitalne. 15-30 stanowią typy onkogenne (czyli rakotwórcze), a spora część to nieonkogenne typy wirusa. Mogą one jednak wywoływać zmiany skórne w postaci brodawek i kłykcin.

Typy wirusa brodawczaka ludzkiego są oznaczane za pomocą cyfr. Najbardziej niebezpieczne, rakotwórcze typy, to 16, 18, 31, 33, 45 i 52. Te i inne nie wywołują zmian w postaci kłykcin, a zakażenie nimi na początku przebiega całkowicie bezobjawowo. Po kontakcie z wirusem (zarówno przez seks analny, waginalny i oralny) komórki naszego organizmu mogą zwalczyć wirusa. Następuje samoistne ustąpienie infekcji HPV, natomiast może też dojść do zakażenia przetrwałego. Zainfekowane komórki szyjki macicy, które zawierają w sobie materiał genetyczny wirusa, zaczynają się intensywnie i nieprawidłowo dzielić. To zaś prowadzi do transformacji nowotworowej. Ponad 99% przypadków raka szyjki macicy jest spowodowana infekcją tymi typami wirusa HPV. Powoduje on jednak również inne rodzaje raka, takie jak rak sromu, rak pochwy, rak prącia, rak odbytu.

Kolejną grupą wirusów są typy niepowodujące raka, które za to mogą dawać widoczne gołym okiem objawy określane jako kłykciny kończyste. Przyjęło się mówić, że przypominają one wyglądem kalafiory, chociaż zdecydowanie nie są apetycznie. Ich lokalizacja może różnić się w zależności od tego, jaki rodzaj stosunku spowodował przeniesienie wirusa. Mogą to być wargi sromowe wewnętrzne lub zewnętrzne, ujście pochwy, pochwa, krocze, szyjka macicy, odbyt, żołądź, wewnętrzna blaszka napletka, moszna, wędzidełko, ujście cewki moczowej.

Czy mnie to dotyczy?

Z badań wynika, że ok. 30-60% aktywnych seksualnie osób jest przejściowo zakażonych genitalnymi typami HPV. W większości przypadków DNA wirusa jest „uśpione” i nie powoduje żadnych zmian.

Mimo że zakażenie HPV to najczęstsza infekcja przenoszona drogą płciową, tylko u nielicznych osób pojawią się zmiany skórne. U około 1% aktywnie seksualnych kobiet pojawią się kłykciny kończyste. Dobra wiadomość jest taka, że nie są one groźne. Jednak dla własnego komfortu i estetyki wiele osób decyduje się na ich usunięcie u ginekologa lub dermatologa.

Najlepszym sposobem, by przekonać się, czy do zmian doszło, jest regularne wykonywanie cytologii. Zaleca się to wszystkim aktywnym seksualnie kobietom przynajmniej raz w roku. To badanie potrafi wykryć zmiany już na samym początku ich rozwoju. Mało zaawansowane zmiany szyjki macicy mogą ulec regresji (czyli cofnięciu), zatrzymać się na tym etapie rozwoju lub przejść w zmiany rakowe. Pewne czynniki wpływają na przyspieszoną progresję zmian, np. palenie papierosów.

Szczepionka

Dobra wiadomość jest taka, że infekcji wirusem HPV można zapobiec za pomocą szczepienia! Najnowsza szczepionka chroni przed aż 9 typami najbardziej niebezpiecznych i najczęstszych wirusów HPV, powodujących raka szyjki macicy (pochwy, sromu, prącia itd.). Szczepienie zaleca się głównie osobom, które nie podjęły jeszcze aktywności seksualnej. Natomiast najnowsza wiedza mówi o tym, że szczepić mogą się też osoby już seksualnie aktywne! Powszechnie zachęca się do szczepienia młode dziewczyny, ale bardzo dobra praktyką jest szczepienie również chłopców. Zapobiega to rozwojowi m.in. raka prącia, a także przenoszeniu wirusa z partnera na partnerkę.

Ile kosztuje szczepionka?

Szczepionka w Polsce nie jest refundowana i nie jest też niestety tania (ok. 450 zł za jedna dawkę szczepionki, a dawek podaje się trzy). Trudno jednak wycenić zabezpieczenie się przed możliwością zachorowania na raka. Niektóre samorządy lokalne decydują się na finansowanie szczepienia dla mieszkanek danego obszaru. Władze Warszawy zapowiedziały darmowe szczepienia dla dziewczynek i chłopców w wieku 12 lat w roku 2019 i 2020. Czekamy na inne miasta, by przyłączyły się do walki z rakiem!

Co oprócz szczepionki?

Nie ma skutecznego sposobu na całkowite zapobiegnięcie zakażeniu. Warto jednak stosować prezerwatywy, które zmniejszają szanse na zakażenie nie tylko HPV, ale też innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. Obserwuj uważnie swoje ciało i jeżeli zauważysz jakieś zmiany, szybko zgłoś się do wenerologa lub ginekologa. Pamiętaj też o regularnych cytologiach i, jeżeli fundusze na to pozwalają, koniecznie zaszczep się, jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś/zrobiłaś.