W dniach 25–29 października 2015 r. edukatorki Pontonu: Paulina Wawrzyńczyk, Magdalena Szymalak i Magdalena Woźna, dzięki zaproszeniu holenderskiego ministerstwa spraw zagranicznych miały okazję osobiście przekonać się, jak funkcjonuje system edukacji seksualnej w Holandii. Z racji tego, że Holandia ma aktualnie jeden z najniższych wskaźników ciąż nastolatek na świecie i obowiązkową edukację seksualną na bardzo wysokim poziomie, tym bardziej ciekawe byłyśmy tego, jakie rozwiązania stosowane są w tym kraju. Dzięki współpracy Pontonu z ambasadą Holandii możliwe było zaproszenie również delegacji Ministerstwa Edukacji Narodowej – pojechali z nami Emilia Różycka i Tomasz Kulasa, a także przedstawicielka łódzkiej Fundacji Nowoczesnej Edukacji Spunk Anna Jurek, oraz dziennikarki zajmujące się tematyką edukacji – Katarzyna Krysztofiak i Justyna Suchecka. Niestety, mimo zaproszeń Ministerstwo Zdrowia nie wydelegowało swojego reprezentanta. Spotkania z przedstawicielami i przedstawicielkami ministerstw i przeróżnych organizacji pozwoliły nam spojrzeć na edukację seksualną z wielu perspektyw.

Oto zestawienie wizyt, które mieliśmy przyjemność odbyć podczas 4 dni pobytu w Holandii:

Ministerstwo spraw zagranicznych, w tym spotkanie z Lotte Dijkstra, ambasadorką młodzieży ds. zdrowia i praw reprodukcyjnych i seksualnych w Holandii

Priorytetem dla Holandii jest zdrowie, bezpieczeństwo, wolność i szczęście obywateli i obywatelek. Usłyszałyśmy, że partie rządzące zgodziły się co do tego, że kwestie zdrowia seksualnego i praw reprodukcyjnych są tak ważne, że nie będą przedmiotem sporów politycznych. W Holandii traktuje się je jako kwestie zdrowia i bezpieczeństwa, nie moralności. Holenderski MSZ chętnie wspiera organizacje pozarządowe zajmujące się tą tematyką, jest to jeden z priorytetów polityki zagranicznej.

Ministerstwo edukacji, kultury i nauki

Poznałyśmy generalną organizację systemu edukacyjnego, dowiedziałyśmy się więcej nt. tego, jak zorganizowana jest edukacja seksualna. W zagadnieniach, które szkoła musi poruszyć, znajdują się kwestie zdrowotne, fizjologiczne, anatomiczne, relacyjne, psychologiczne, kwestie różnorodności seksualnej. Co istotne: co roku przeprowadzane są superwizje, oceny realizacji programu – istnieje specjalna, niezależna jednostka powołana do tego zadania. Co 2 lata sprawdzane jest bezpieczeństwo w szkołach, co roku organizowana jest konferencja dla nauczycieli również na ten temat. Priorytetem szkoły jest ukształtowanie człowieka wolnego, zdolnego do podejmowania własnych, świadomych decyzji.

Ministerstwo zdrowia

Antykoncepcja do 21 r. ż. jest darmowa – praktycznie każda poza prezerwatywami (jedyny warunek, to wizyta u lekarza i dobranie metody najodpowiedniejszej dla pacjentki). Antykoncepcja awaryjna jest dostępna bez recepty. Nastolatki mogą same udać się do lekarza od 12 r. ż. Średni wiek inicjacji seksualnej to 17,2 lat i przez lata utrzymuje się na podobnym poziomie.

Grupa teatralna Playback

Grupa organizuje przedstawienia dla uczniów i uczennic oraz ich rodziców, po których następuje dyskusja i angażowanie widzów w „naprawianie” scen, zmianę zachowań aktorów na bardziej, ich zdaniem, poprawne. Jej członkowie wychodzą z założenia, że najwięcej można się nauczyć podczas dialogu. Skupiają się na tematach, takich jak edukacja seksualna w domu, homoseksualność, pornografia, zagrożenia internetowe. Szczególny nacisk kładą na indywidualne granice każdego człowieka, presję rówieśniczą, dyskryminację.

Klinika zakażeń przenoszonych drogą płciową

Klinika, którą odwiedziliśmy w Amsterdamie, zapewnia bezpłatne badania na obecność infekcji przenoszonych drogą płciową dla osób do 20 r. ż. oraz dla osób z grup ryzyka. Nastolatki mogą również liczyć tu na poradę z zakresu edukacji seksualnej pozbawioną osądu i w przyjaznej atmosferze.

Regionalny oddział służby zdrowia zajmujący się profilaktyką zdrowotną w szkołach

Usłyszeliśmy o licznych programach, które oferowane są szkołom do realizacji.  Poprzez monitorowanie zjawisk, które mają miejsce w szkole oraz postaw uczniów, można odpowiednio dobrać program, zobaczyć, które szkoły go szczególnie potrzebują. Najbardziej popularny jest program „Long Live Love”, wprowadzony do wybranych szkół 19 lat temu. W 2013 r. ukazało się badanie potwierdzające jego skuteczność. Bardzo ważnym tematem jest homofobia, w bezpośredni sposób zagrażająca zdrowiu uczniów i uczennic.

Organizacja SOA AIDS

Została nam zaprezentowana strona internetowa dla osób w wieku 12–25 lat sense.info, która jest kopalnią wiedzy nt. zdrowia seksualnego, związków, dojrzewania. Pomoc i odpowiedzi na swoje pytania nastolatkowie mogą uzyskać poprzez chat, mail i telefon. Strona została ostatnio doceniona w Europie, zyskując dwie nagrody Lovie Awards. Organizacja realizuje też rozległe badanie „Sex under the age of 25”.

Rutgers

Organizacja lobbująca za kompleksową edukacją seksualną i poszanowaniem praw seksualnych i reprodukcyjnych w 18 krajach na świecie (Afryka, Azja, Ameryka Płd). Prowadzi działalność badawczą, tworzy kampanie, strony internetowe, podręczniki i inne materiały do edukacji seksualnej. Jest solidnie wspierana przez przez ministerstwa zdrowia, edukacji, sprawiedliwości, spraw zagranicznych.

Spotkanie w chrześcijańskiej szkole

To, o czym słyszeliśmy do tej pory, teraz widzimy w praktyce. Nauczycielka religioznawstwa (mimo, że to szkoła chrześcijańska, naucza się o wszystkich religiach) jest żonatą lesbijką i rozmawia o tym otwarcie z uczniami. 15-letni chłopiec, uczeń, otwarcie mówi o tym, że jest gejem i opowiada, jak dokonał coming outu w klasie – jest dumny z tego, że jak to rozegrał. W holenderskich szkołach od 30-40 lat nie uczą księża ani siostry zakonne. Nawet, jeżeli ktoś jest związany z jakąś organizacją religijną, w szkole jest nauczycielem, nie przedstawicielem religii – poinformował nas dyrektor. Do szkoły przyjmują dzieci każdego wyznania. Bardzo ważne jest kreowanie bezpiecznego środowiska nauki dla wszystkich, każdy powinien móc czuć się sobą.

Bezpieczeństwo w szkołach

Holendrzy przykładają dużą wagę do wyeliminowania ze szkoły zachowań, takich jak bullying, dręczenie w internecie, molestowanie seksualne, dyskryminacja na tle rasowym, czy orientacji seksualnej. Programy często są ewaluowane, aby zobaczyć, czy przynoszą efekty. Działania finansowane przez ministerstwo edukacji. W szkołach pracują koordynatorzy i koordynatorki ds. dręczenia, organizują również spotkania z rodzicami.

Choice for Youth

Organizacja współpracująca z osobami w wieku 16–29 lat (prowadzona jest również przez młodych ludzi). Zajmuje się głównie lobbowaniem za kompleksową edukacją seksualną, przestrzeganiem/wprowadzaniem praw seksualnych i reprodukcyjnych w krajach afrykańskich, Azji, ale również w Holandii. Finansuje ją rząd – nawet, jeżeli organizacja potępia jego działania i jest przeciwko niemu, wciąż jest przez niego wspierana. Nacisk kładziony jest na wspieraniu młodych aktywistów i aktywistek, namawia się ich do partycypowania w procesie walki o swoje prawa. Nie mniej ważny zwracanie się do rządów z przekazem, że warto słuchać młodych ludzi, oddać im głos.

COC Netherlands

Najstarsza organizacja LGBT na świecie (działa od 69 lat). Wspiera organizację wydarzeń mających pokazywać solidarność z uczniami nieheteroseksualnymi (Purple Friday), utworzyła w Holandii sieć grup zrzeszających w szkołach osoby, które chcą pomóc w zwalczaniu homofobii (niezależnie od orientacji). Wspierają też osoby transgenderowe.

Wszystkie spotkania wywarły na nas ogromne wrażenie i są inspiracją do dalszej, coraz lepszej pracy. Liczymy na to, Polska skorzysta z doświadczeń Holandii i w niedługim czasie dobre praktyki podpatrzone podczas naszego pobytu, będą miały szansę zostać zaadaptowane do polskich warunków w polskich szkołach. Tego wszystkim nastolatkom życzymy.

Jeszcze raz bardzo dziękujemy Ambasadzie Królestwa Niderlandów w Warszawie za zwrócenie uwagi na to, jak ważny i zaniedbany jest temat edukacji seksualnej w Polsce oraz zorganizowanie tak fascynującego wyjazdu.

Magdalena Woźna

0 komentarzy:

Dodaj komentarz

Chcesz się przyłączyć do dyskusji?
Feel free to contribute!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *